top of page
Szukaj
  • Zdjęcie autoraMonika Żak

W zdrowym ciele zdrowy duch

Mens sana in corpore sano (łac. - W zdrowym ciele zdrowy duch)


O znaczeniu wychowania fizycznego


Pojęcie wychowanie dotyczy procesu mającego na celu ukształtowanie człowieka zarówno pod względem społecznym, moralnym, jak i fizycznym. Celem wychowania jest sprawienie, aby wychowanek prezentował postawy przyjęte w danym społeczeństwie jako prawidłowe. Normy te zmieniają się w zależności od epoki, sytuacji geopolitycznej, ekonomicznej i środowiska w którym przyjdzie żyć wychowankowi.


Non scholae, set vidae discimus (łac. - Nie dla szkoły, lecz dla życia się uczymy)


Wychowanie jako działanie celowe i zorganizowane znane było na przestrzeni wielu kultur już w starożytności. W okresie dominacji kultury hellenistycznej powstały dwa wzorce wychowania – wzorzec spartański oraz ateński. Wychowanie spartańskie miało charakter militarny. Młody człowiek miał w przyszłości bronić niepodległości, być sprawnym i zdyscyplinowanym żołnierzem, a dopiero po odbyciu służby wojskowej miał służyć państwu swoją wiedzą i doświadczeniem. W Atenach natomiast wychowanek miał być osobą wykształconą w sposób wszechstronny, być osobą dobrą i piękną. Za jego wychowanie i postępy w nauce szkolnej między 7 a 12 rokiem życia odpowiadał niewolnik zwany paidos agogos (gr. - prowadzący chłopca). Od niego wywodzi się słowo pedagogika. Odprowadzał on i przyprowadzał młodzieńca do szkoły, i towarzyszył mu w czasie wolnym. Cechą wspólną obu wzorców był jednak duży nacisk na aktywność fizyczną. Od 12 roku życia młodzi ateńczycy przygotowywani byli do udziału w olimpiadzie poprzez trening biegów, skoków, zapasów, rzutów dyskiem i oszczepem czyli pentathlon (gr. - pięciobój). Uczono także pływania. Rywalizacja w tych dyscyplinach miała na celu ułatwić funkcjonowanie w wojsku. Po odbyciu służby wojskowej młody Ateńczyk stawał się obywatelem.

Należy zauważyć, iż wychowanie fizyczne nie służyło jedynie kształtowaniu przyszłych żołnierzy. Zarówno w Sparcie, jak i w Atenach wpajało one postawy, dzięki którym mogli zachować zdrowie i sprawność od najmłodszych lat, do późnej starości.


Consuetudo altera natura (łac. - Przyzwyczajenie drugą naturą)




Zdjęcie 2. Lekcja wychowania fizycznego, XXI w. n.e.


Kultura fizyczna to ogół zachowań związanych z dbałością o zdrowie. Człowiek uczestniczy w kulturze fizycznej z różnych powodów. Są to na przykład chęć zachowania i poprawy zdrowia, nabycie nowych umiejętności, zwiększenie sprawności fizycznej, poprawa kondycji, poprawa samopoczucia, niwelowanie złych emocji, redukcja poziomu stresu, poprawa sylwetki, chęć rywalizacji. Poprzez aktywność fizyczną nasz organizm odnosi korzyści związane z funkcjami rozwojowymi, przystosowawczymi, wyrównawczymi i naprawczymi. Wychowanie fizyczne jest jedną z form uczestnictwa w kulturze fizycznej. Podstawa programowa przedmiotu wychowanie fizyczne dla klas IV-VIII wskazuje ponadto na funkcje edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne wychowania fizycznego. Poza rozwojem fizycznym wymienia rozwój psychiczny, społeczny i intelektualny, oraz kształtowanie obyczaju aktywności fizycznej i troski o zdrowie przez całe życie. Dalej wspomniany dokument wskazuje szczególną rolę wychowania fizycznego, jaką jest zaszczepianie postaw prozdrowotnych i wspomaganie procesu uczenia się:

Oczekiwania wobec współczesnego wychowania fizycznego wymagają nowych standardów przygotowania ucznia do całożyciowej aktywności fizycznej i troski o zdrowie. Wychowanie fizyczne to nie tylko przygotowanie sprawnościowe, ale przede wszystkim prozdrowotne. Pełni ono, oprócz swej funkcji doraźnej, również funkcję prospektywną (przygotowuje do dokonywania w życiu wyborów korzystnych dla zdrowia). W podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej widoczna jest personalistyczna koncepcja wychowania oraz koncepcja sprawności fizycznej ukierunkowanej na zdrowie.

Treści kształcenia dla klas IV-VIII obejmują zakres wiedzy oraz umiejętności ucznia w następujących aspektach:

  • rozwój fizyczny i sprawność fizyczna,

  • aktywność fizyczna,

  • bezpieczeństwo w aktywności fizycznej,

  • edukacja zdrowotna

Podstawa programowa wskazuje także na potrzebę współdziałania nauczycieli różnych przedmiotów, pielęgniarki lub higienistki szkolnej, rodziców w celu skutecznej jej realizacji. Dodatkowo jako niezbędną wskazuje koordynację zajęć wychowania fizycznego z programami profilaktycznymi. Uczeń kończący szkołę podstawową powinien więc w okresie nauki rozwinąć się fizycznie, psychicznie, intelektualnie i społecznie, powinien sam podejmować aktywność fizyczną i troszczyć się o własne zdrowie.

Oprócz sformalizowanego wychowania fizycznego innymi formami uczestnictwa w kulturze fizycznej są także sport i rekreacja, turystyka oraz rehabilitacja.


Gútta cavát lapidém non ví , sed saépe cadéndo (łac. – Kropla drąży skałę nie siłą, lecz częstym spadaniem)




Zdjęcie 3. Przyciąganie pięt do pośladków z przytrzymaniem


Jak już wspomniałem wcześniej, wychowanie fizyczne powinno zachęcać do aktywności fizycznej przez całe życie. Oznacza to, że aktywność fizyczna nie powinna być podejmowana jedynie w okresie edukacji szkolnej. W ostatnich latach dużym zainteresowaniem cieszą się wszelakie formy rekreacji. W naszych miastach i na naszych osiedlach pojawia się infrastruktura umożliwiająca podejmowanie aktywności fizycznej. Jak grzyby po deszczu wyrastają siłownie outdoorowe, powstają ścieżki rowerowe, coraz częściej widujemy biegaczy i osoby uprawiające nordic walking. W parkach powstają także ścieżki dydaktyczne. Spacer staje się więc okazją do zadbania o zdrowie, ale także pozwala poznać okoliczną przyrodę i przyswoić treści związane ze środowiskiem i jego ochroną.

Warto pamiętać o tym, aby podejmowanie nowej aktywności odbywało się w sposób stopniowy. Jeżeli decydujemy się na przykład na bieganie, to nie oczekujmy od siebie tego, że w ciągu pierwszego tygodnia przebiegniemy od razu 10 kilometrów. Takie forsowanie organizmu bez odpowiedniego przygotowania może niestety przynieść więcej szkody, niż pożytku. Aby zapobiegać kontuzjom należy wcześniej rozgrzać organizm, wykonać kilka ćwiczeń rozciągających, czy też poprawiających zakres ruchu stawów. Szczególną uwagę należy poświęcić tym partiom ciała, które biorą największy udział w wybranej przez nas aktywności. W przypadku wspomnianego biegania angażujemy nie tylko nogi, ale również mięśnie brzucha, plecy i ręce. Aby przygotować się warto wykonać więc na przykład:

  • skip a (kolana do klatki piersiowej) oraz skip c (pięty do pośladków) w miejscu

  • podskoki na jednej nodze, oraz przeskoki z nogi na nogę

  • przeplatankę oraz krok odstawno – dostawny

  • przyciąganie kolan do klatki oraz pięt do pośladków z przytrzymanie (jak na zdjęciu)

  • wykroki w przód

  • krążenia biodrami

  • krążenia ramion

  • krążenia stawów skokowych i kolan

W dzisiejszych czasach nie tylko zawodowi sportowcy, lecz każdy z nas może stać się aktywnym uczestnikiem kultury fizycznej. Warto więc już od najmłodszych lat zaszczepiać w nas zamiłowanie, i przyzwyczajać się do aktywności fizycznej z korzyścią dla naszego zdrowia.


Bibliografia:

Fotografie zaczerpnięto z następujących źródeł:



Autor artykułu:

Janusz Borek

instruktor zajęć edukacyjnych, multimedialnych i sportowych, wychowawca

57 wyświetleń0 komentarzy

Ostatnie posty

Zobacz wszystkie
Post: Blog2 Post
bottom of page